Kamçı Etkisi Nedir? Nasıl Önlenir?

Tedarik zincirinde sıklıkla “Kırbaç etkisi nedir?” diye sorarız. soru sorulur. Sipariş sürecinde zincirin her halkasını temsil eden aktörler tüm gelişmelerden etkilenir. Ürün siparişinde verilen yanlış bilgi bir sonraki talep değişimini etkileyerek yukarıya doğru katlanarak artar. Bu durum arz sürecinde Kırbaç Etkisi adı verilen talep dalgalanmalarına yol açmaktadır. Tedarik zincirinde olumsuz etkilere neden olan kamçı etkisi ile ilgili detayları içeriğimizde bulabilirsiniz.

Kırbaç Etkisi Nedir?

“Kırbaç Etkisi” olarak adlandırılan kırbaç etkisi, tedarik zincirlerinin tüketicilerden üreticilere uzanan talep sürecindeki dalgalanmalardır. Sürecin pek çok aşamasında bu öngörülemez duruma neden olan şey, tüketici ihtiyaçlarının maksimum seviyeye ulaşmasının talep envanterinde tahmin edilememesidir. Bu dalgalanmanın kademeli olarak artması kırbaç etkisine benzetilmektedir. Kırbaç etkisi kavramı ilk olarak 90'lı yıllarda Proctor & Gamble tarafından tanımlandı. Bebek bezi üreticisi Pampers, tedarikçilerden gelen siparişlerde ve distribütörlerden gelen taleplerde gözle görülür bir artış gördü. Bu durum incelendiğinde tüketici ile tedarikçi arasındaki dalgalanmanın aşağıdan yukarıya doğru arttığı ortaya çıktı. Müşteri taleplerindeki bu hareketlilik, talep zincirinin her halkasında hissedilmektedir. Bu zincirin halkaları şu şekilde sıralanıyor: TüketiciDistribütörÜreticiTedarikçi Dalgalanmalardan kaynaklanan farklılıklar bu zincirin akışını etkiler. Süreçteki her bir unsurun diğerinin talebini karşılayamaması stokların düzensiz ve yetersiz kalmasına neden olur. Buna bağlı olarak işletmelerin kar oranları da düşüyor. Bu durum “Bullwhip nedir?” sorusunu gündeme getiriyor. Sorunun cevabını veriyor.

Whiplash Etkisinin Nedenleri

Kırbaç etkisi tedarik sürecinde birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Kırbaç etkisine neden olan birçok faktör vardır. Düşük müşteri hizmetleri seviyelerinden kapasitenin verimsiz kullanımına kadar birçok soruna neden olur. Yapılan çalışmalar doğrultusunda kırbaç etkisinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir: Perakendecilerden son halkadaki tüketicilere kadar tedarik zincirinin her üyesi talep tahminlerini güncellemektedir. Tüketici talebine göre sürekli güncellemeler yapılmaktadır. Bu yenileme ve sipariş süreci, zincirdeki ilk tedarikçiye kadar stokların artmasına neden olur. İşletmeler yeni ürün sipariş etmek yerine bir süre bekleyip diğer siparişlerle birleştirebilirler. Bu, satış sürecindeki katılımcıların talep almadığı anlamına gelir. Talebin zamanlaması ve miktarı konusunda belirsizlik yaratır. Ürün fiyatlarındaki dalgalanmalar işletmelerin tedbir amaçlı ürün ve hammadde siparişi vermesine neden olmaktadır. Bu stoklama süreci aynı zamanda tüketici talebine göre oluşturulan güncellemeleri de etkilemektedir. Ürün fiyatı yüksek olduğunda daha az sipariş vermek, ürün fiyatı düşük olduğunda ise daha fazla sipariş vermek talepte değişikliğe neden olur. Mevcut arzın talep miktarından düşük olması durumunda mevcut kapasite işletmeler arasında paylaştırılır ve belirli oranlarda stokların tükenmesine neden olur. Bu durumu bilen alıcılar ihtiyaç fazlası ürünleri sipariş ediyor. Bunun sonucunda sipariş zincirinde taleplere ilişkin bilgiler doğruluğunu yitirmektedir. Yukarıda belirtilen durumların yanı sıra tedarikçilerin stok yetersizliği de zamanla müşteri kaybına yol açmaktadır. Kırbaç etkisinde yöneticilerin psikolojisi de rol oynuyor. Güvenlik için stoklama ve fazla ürün tedarik etme yoluna gidebilirler.

Kırbaç Etkisinin Sonuçları

Tedarik zincirinde en önemli konu bilginin doğru paylaşımıdır. Aksi takdirde verimsizlikler Kırbaç Etkisine neden olacaktır. Bunun sonuçları şu şekildedir: Tedarik edilen ürünlerin maliyetinde artış. Ulaşımın verimsiz kullanımı. Aşırı üretim kapasitesi. Fazla stok maliyet yaratır. Müşteriye düşük hizmet sunan ürünler sunmak. Artan gelir kaybı. Tedarik sürecinde yer alan aktörler; lojistik, üretici, perakendeci, tedarikçi ve distribütör. Bir halkadaki bilgilerin yanlış tahmin edilmesi, stok seviyelerinin yanlış hesaplanmasına yol açar. Bir aktörün verdiği abartılı sipariş, lojistik ve depolamada sorunlara yol açmaktadır. Stokta ürün bulunmaması ve siparişlerin teslim edilememesi müşteri ile ilişkileri olumsuz etkileyebilmektedir. Kovid-19 salgınının ilk döneminde ürün stoklarında yaşanan gelişmeler bu sorunların somut bir örneğidir.

Kırbaç Etkisi Nasıl Önlenir?

Tedarik zincirindeki tüm aktörlerin verimli çalışması için doğru iletişim akışının sağlanması son derece önemlidir. Olası krizlerin önlenmesi için teknolojinin aktif olarak kullanılması durumunda hata payı minimum düzeyde tutulur. Talebin gerçekliğinin ön planda tutulması, gerekli analizlerin yapılması ve hata marjlarının hesaplanması kamçı etkisi riskinin önüne geçebilir. “Kırbaç etkisi nasıl önlenir?” Soruya şu maddeler uygulanabilir: Süreç boyunca iletişim akışının doğru sağlanması İşbirliği kurarken stratejik davranmak ve ağ kurmak Talep yönetiminde iyileştirmeler yapmak Gecikmeleri ortadan kaldırmak için süreci analiz etmek Gerçek talebi doğru hesaplamak için rasyonel bir değerlendirme yapmak Gerçek talebin doğru hesaplanması için rasyonel bir değerlendirme yapmak İstatistiklere dayalı stratejik hesaplamalar ile talep tahmini Satıcıların stoklarının incelenebileceği teknolojik altyapının kurulması Otomasyon ile Stok noktalarının detaylı stok analizi. Sipariş oluşturma aşamasından teslimata kadar geçen süreyi kısaltmak için simülasyonların kullanılması. Sipariş konsolidasyonunun önlenmesi ve ürün fiyatlarında istikrarın sağlanması. Geçmiş dönemlerdeki satış grafiklerini değerlendirerek gelecek satışlara yönelik yol haritası oluşturmak, plan dışında oluşabilecek değişikliklerin önüne geçer. Tedarik zincirindeki her aktör ve yönetici; Dijital dönüşüm, stratejik planlama ve otomasyon gibi unsurları anlamak çok önemli. Aksi takdirde maliyetlerin artması nedeniyle ağır kayıplar, rekabette geri kalma gibi durumlar kaçınılmaz hale gelebilir. “Ekonomi Yöntemleri” başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.