Hermeneutik Ne Demek? Hermeneutik ve Yorum Sorunu

“Yorumbilim ne anlama geliyor?” Sorunun cevabı basitçe herhangi bir bilginin veya durumun yorumlanması olarak özetlenebilir. Felsefi açıdan hermenötik; Kendini, metinleri ve olayları çeviri yoluyla anlatmak olarak üçe ayrılır. Antik Yunanca “hermeneuen” sözcüğünden türetilen tanım, kronolojik olarak doğrudan Hermes ile ilişkilidir. İslam'da peygamberlere Allah'ın elçileri denilmesinin nedeni tefsirdir. Bilinmesi gereken bir durumun diğer insanların açıkça anlayabileceği şekilde açıklanması bu yorum türünün temelini oluşturur. Kavramın kökenlerine ineceğimiz ve temsilcilerini tanıyacağımız bu yazının devamında “Hermenötik ne demektir?” diye soracağız. Hermenoytiğin ve yorumlamanın sorunu nedir?” Sorularınızı detaylı bir şekilde cevaplayacağız.

Hermeneutiğin Kökeni Nedir?

Hermeneutiğin metinlerde kullanılması 19. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Hermenötik kavramının kökenini eski Yunanca “Hermeneuein (ἑρμηνεύειν)” kelimesi oluşturur. Türkçeye tercümanlık veya tercümanlık olarak çevrilebilecek bu terim Hermes'e dayanmaktadır. Tanrı'nın emirlerini yeryüzüne taşımakla görevli olan Hermes, anlatım için kendi cümlelerini kullanır. Çünkü insanların Allah'ın sözlerini doğrudan anlamaları mümkün değildir. Dolayısıyla Hermes'in kullandığı yöntem, cümleleri insanlığın durumuna indirgeyene kadar basitleştirmek olarak özetlenebilir. Hermeneutik; Sosyoloji, felsefe ve edebiyat alanlarında kullanılabilecek alanlar bulmuştur. Özellikle dini metinlerin revizyonunda ve insan davranışlarına ilişkin çalışmaların sonuçlarında kavramı yansıtan sadeleştirmeler yapılmıştır. Kavramın kökenine indiğimizde hermeneuia kelimesinin “açıkça/bilgili bir şekilde açıklama” anlamına geldiğini görebiliriz.

Yorumbilimin Gelişimi

Martin Heidegger'in yorumbilime büyük katkıları olmuştur. Hermeneutiğin gelişimini açıklayabilmek için kavramı kullanan kişilere kısaca değinmek gerekir. Martin Heidegger de bu kişiler arasındadır. Hermeneutik kullanımına özellikle ontoloji (varlık bilimi) ile ilgili eserlerinde rastladığımız filozof, ilk çalışmalarından itibaren kavramın kullanımını yaygınlaştırmıştır. Elbette bu kavramı ortaya atan ilk kişi Heidegger'in kendisi değildi. Jurgen Habermas ve Hans Georg Gadamer söz konusu terimin ilk temsilcileri arasında yer alıyor. Gadamer bunu “…çeviri, açıklama ve yeniden ifade etme sanatı” olarak tanımlıyor. Söyleyerek tanımladığı kavram, bireye kendi başına anlayamadığı şeyleri anlayabileceği şekilde anlatmaktır. Filoloji ve epistemoloji ile birlikte anılan terim, zamanın ilerlemesi ve modernleşmesiyle birlikte bu yaklaşımlardan uzaklaşmıştır. Ayrıca hermenötik, bilim alanında bir yöntem olarak anılmaya başlanmıştır. Hermeneutik de tıpkı dil çevirileri gibi hem içerik hem de üslup açısından hitap ettiği kitleye uyum sağlamalıdır. Konseptin mevcut kullanımı tam olarak bu işlevselliğe sahiptir.

Hermenötiğin temsilcileri

“Yorumbilim ne anlama geliyor?” Sorulduğunda akla gelen üç isim: Hans Georg Gadamer, Friedrich Schleiermacher ve Jurgen Habermas. Hermenötik veya hermenötik terimi özellikle araştırmacılar tarafından kullanılmaktadır. Dini veya felsefi araştırmacılar bu terimi kavramları açıklamak için bir yöntem olarak kullanırlar. Hermeneutik yöntemin Hermes kaynaklı bazı temsilcilerini sizler için derledik.

Hans Georg Gadamer

1900 yılında doğan ve 13 Mart 2002'de 102 yaşında vefat eden Alman filozof Gadamer, hermenötik alanındaki çalışmalarıyla tanınmış ve ilerici eserlerini bu konu etrafında derlemiştir. Çevirmenin metnin kaderini belirlediğini öngören Gadamer, yorumun hakikati arayan mücahidin en iyisine bağlı olduğunu savunur. Bu nedenle anlam tercümanın kendisinde gizlidir. Hermenötik alanındaki en ünlü eseri “Hakikat ve Yöntem” olan yazarın diğer eserlerinden dilimize çevrilen eseri: Edebiyat Nedir? Güzel Hegel'in Diyalektiğinin Güncelliği Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti

Friedrich Schleiermacher

Schleiermacher, yorumun inceliklerini araştıran ve dini metinleri tasvir ederken bunu bir yöntem olarak kullanan bir Alman ilahiyatçı ve filozoftur. Hermeneutik kavramını dini anlamda ele alan ilk kişilerden biridir.18. 19. yüzyılın sonlarında doğan idealist filozof, ölümüne kadar içinde doğduğu Aydınlanma düşüncesinin savunucularından biri olmuştur. Ancak Aydınlanma hareketleri içerisinde Schleiermacher'in tutumu doğrudan Hıristiyanlık ile Protestanlığın uzlaştırılmasına yönelikti. Yeni Ahit alimi olarak bilinen filozofun yazdığı en ünlü kitaplar şunlardır: Diyalektik (1811) Din Üzerine: Kültürlü Horlayıcılarına Konuşmalar

Jürgen Habermas

Yorum bilgisini ve eylem pratiklerini iletişim yoluyla bir yöntem olarak belirleyen modern Marksist Alman sosyolog ve filozof Habermas, kitleleri etkilemek istemektedir. Doğrudan kamuoyuna açıklamalarda bulunan Jürgen Habermas'ın bazı eserleri şöyle: Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü, “İdeoloji” Olarak Teknoloji ve Bilim, Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine

Wilhelm Dilthey

Wilhelm Dilthey, insan bilimleri ile doğa bilimlerini iki ayrı olgu olarak ele alan ve aralarındaki farkları açıklamayı amaçlayan 19. yüzyıl Alman filozofudur. Eserlerinden en bilinenlerinden bazıları şunlardır: Hermenötik ve Manevi Bilimler, Şiir ve TecrübeSeçilmiş Eserler

Sosyolojik Perspektiften Hermenötik Analizler

Sosyolojik açıdan da yorumsal analizler yapılmıştır. Peter Winch, “İlkel Bir Toplumu Anlamak” başlıklı makalesinde, bilimin faydalarını sihir olarak gören ve bu nedenle bilime inanmak yerine büyüye inanan ilkelci bir topluluk olan Azande'den bahsetti. Winch'in makale boyunca hermenötiği kullanması, Azande toplumunun inançlarının olduğu gibi kabul edilmesi ve bilimle karşılaştırılmaması yönündeki beyanından kaynaklanmaktadır. Görüldüğü gibi söz konusu yorum terimi bir yöntem olarak kabul edilmeyenleri gerçekleriyle birlikte görmemize olanak sağlamaktadır. Felsefi konulara meraklıysanız Entuitionism Nedir? Ayrıca yazıya mutlaka bakmalısınız.