Neoliberalizm Nedir? Neoliberalizm Nasıl Ortaya Çıktı?

İlk kez 1940'lı yıllardan sonra ortaya çıkan ve son yıllarda etkisini daha fazla göstermeye başlayan neoliberalizm, serbest piyasada özel girişimi ön planda tutan bir ekonomik sistemdir. Temel olarak devletin serbest piyasa ekonomisine göre yönetilmesi gerektiğini savunan liberalizmin aksine neoliberalizm, ağırlıklı olarak özel teşebbüsün uygulandığı bir yöntemdir. Daha fazlası için: “Neoliberalizm nedir? Neoliberalizm nasıl ortaya çıktı? başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.

Neoliberalizmin tanımı

Neoliberalizm, sanayi ve ticarete dayalı bir üretim sistemini benimseyen serbest piyasa ekonomisidir. Bu sisteme göre özel sektörde hizmet veren işletmelerin piyasa üzerinde tam kontrole sahip olması gerekmektedir. Ayrıca piyasada dengenin sağlanmasına yönelik bir takım önlemler alınmaktadır. Önlem alınmazsa kamunun kârı artarsa ​​özel sektör daralır. Bu nedenle kamu sektörünün büyümesini engelleyici tedbirler alınmaktadır. Bu sistem içerisinde işletmelerin ve üretim tesislerinin tek amacı daha yüksek kar elde etmektir.

Neoliberalizmin Politikaları

Neoliberalizmin ne olduğunu açıklığa kavuşturmak ve başlangıç ​​noktasını anlamak için Büyük Buhran zamanlarına bakmak faydalı olacaktır. Büyük Buhran olarak da bilinen 1930'lu yıllar ekonomi açısından oldukça çalkantılı geçmiş, Amerika ve Avrupa'da birçok ülke ekonomik sıkıntılar yaşamıştır. Hem iç hem de dış ticarette düşen ticari kar oranları, bankacılık ve para hizmetlerinin aksamasına neden oldu. Bu nedenle birçok kişi Liberalizmin yeterli bir sistem olmadığı sonucuna varmıştır. Çok geçmeden ekonomistler neoliberalizm teorisini öne sürdüler. Neoliberalizm, yapısı ve koşulların doğurduğu sonuçlar itibariyle daha çok ekonomi odaklı bir sistemdir. Klasik liberalizme göre toplumsal düzen ve siyaset gibi alanlara yönelik teoriler geliştirilmiş olsa da bu sistemin savunucuları temsil ettikleri sistemi ekonomiyle sınırlandırmışlardır.

Neoliberalizmin temsilcileri

Neoliberalizmin temsilcileri de kapitalist sistemin savunucuları gibi serbest piyasa ekonomisini ön planda tutuyor. Bu sistemin gerekçelerine göre piyasadaki fiyatları devlet kurumları değil özel şirketler kontrol etmektedir. Neoliberalizmin en önemli özelliklerinden biri özel şirketlere daha fazla özgürlük sağlama motivasyonudur. Neoliberalizmin temsilcileri her zaman merkezi planlamaya karşı çıkıyor. Neoliberalizmin savunucuları temel olarak ekonomik alanda her koşulda özgür bir süreci savundular.

Francis Fukayama

Neoliberalizmin önemli temsilcilerinden Françis Fukuyama, teori geliştirme alanında ekonomi kitapları yazmıştır. Neoliberalizmin aktif varlığına katkıda bulunur. Büyük Bunalım ile liberalizmin çöküşünün ardından dünyanın yeni bir ekonomik düzene ihtiyacı olduğunu yazdı. İktisatçının önemli çalışmalarından bazıları şunlardır: Siyasi Düzenin Kökenleriİnsan Sonrası GeleceğimizBiyoteknoloji Devriminin Sonuçları

Ludwig Von Mises

Ludwig Von MisesEkonomist ve Filozof Ludwig Von Mises, 29 Eylül 1881'de Ukrayna'da doğdu. Büyük Buhran sırasında neoliberalizmin en ateşli savunucularından biri oldu. Avusturya ekolünün en önemli temsilcilerinden biri olan Ludwig Von Mises, geliştirdiği para teorisi yardımıyla neoliberalizmin önemli bir düzeye ulaşmasını sağlamış ve geliştirmiştir. Yazarın ekonomi alanındaki önemli eserlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Para ve Kredi Teorisi, İnsan Eylemi, Bugün ve Yarın İçin Düşünceler.

Carl Menger

Carl Menger Neoliberalizmin ve ekonominin gelişmesinde önemli rol oynayan ve bu alanda birçok kitap yazan Carl Menger, aynı zamanda Avusturya İktisat Okulu'nun da kurucusudur. Carl Menger'in en önemli çalışmalarından biri Marjinal Fayda adı verilen ekonomi programıdır. İktisatçının önemli kitapları şunlardır: Marjinal Fayda, İktisadın Sorunları, İktisadın İlkeleri, Değer Teorisi, Paranın Kökeni.

Friedrich August Von Hayek

Nobel ödüllü ekonomist Friedrich August Von Hayek, 1899 yılında Viyana'da doğdu. Sosyalizme karşı neoliberalizmi savunan Von Hayek, kitapları ve düşünceleriyle dünyada büyük ilgi gördü. İktisatçının kitapları şöyle: Düzen, Neoliberalizmin Duyusal Özellikleri, Köleliğe Giden Yol, Bireycilik ve Ekonomik Düzen, Bilimin Karşı Devrimi

Neoliberalizmin Ortaya Çıkışı

Neoliberalizm, liberalizmin fikirlerinin daha nitelikli bir yeniden üretimi olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle Büyük Bunalım sonrasında Liberalizmin uğradığı zararla ortaya atılan yeni formül, liberalizmin müdahaleci bir yöntemle uygulanmaya başlanan dönüşümüyle yerini buldu. Neoliberalizmin tam olarak ortaya çıkışı 1940'larda oldu. ABD, İngiltere, Fransa gibi ülkelerin para akışı konusunda yaşadığı sorunlar nedeniyle dünya genelinde bir kriz ortamı yaşanıyor. Bu noktada liberalizmin yetersizliğini ortaya koyan iktisatçılar neoliberalizm modelini geliştirmeye başladılar. İktisatçılar tarafından oluşturulan ve tam olarak gerçek ekonomik ortamda olup bitenleri düzenlemek amacıyla üretilen bu model, bu anlamda en gerçekçi ekonomik teorilerden biridir. Neoliberalizm, liberalizmden farklı olarak hiçbir siyasi sürece dahil değildir. Başarısının büyük ölçüde buna bağlı olduğu da söylenebilir. Yönetim tarzlarını ve aralarındaki farkları ele aldığımız bir diğer içeriğimize göz atabilirsiniz.